Terapia zaburzeń struktur dna miednicy

Do struktur dna miednicy można zaliczyć:

• mięśnie przepony miednicy: m. dźwigacz odbytu, m. guziczny, m. zwieracz odbytu zewnętrzny, m. zwieracz odbytu wewnętrzny
• mięśnie przepony moczowo-płciowej: m. zwieracz cewki moczowej, m. zwieracz wewnętrzny cewki moczowej, m. poprzeczny krocza głęboki, m .poprzeczny krocza powierzchowny, m. opuszkowo-gąbczasty, m. kulszowo-jamisty
• mięsień gruszkowaty
• więzadła stawu krzyżowo-biodrowego, w tym najważniejsze w. krzyżowo-guzowe, w. krzyżowo-biodrowe, w. krzyżowo-kolcowe
• struktury połączenia kości krzyżowej z kością guziczną.

Każda z wyżej wymienionych struktur, zarówno te należące bezpośrednio do struktur miednicy mniejszej, jak i te będące z nimi w bezpośrednim związku, może ulegać dysfunkcjom, która polega na czynnościowej zmianie stanu tkanek (CZST).

Do głównych zaburzeń czynności struktur dna miednicy należą:

• przyczyny psychogenne (oparte o odruch bezwarunkowy, warunkowy, postawy ciała niskiej samooceny, typy zawieszeń emocji w ciele, wzorce kulturowe, urazy psychiczne)
• przyczyny antygrawitacyjne (przeciążenia statyczne)
• nierównowaga statyczna miednicy
• porody
• brak świadomości znaczenia struktur miednicy mniejszej.

Dysfunkcje te mogą dawać różne, często mylące objawy. Do najczęstszych objawów wynikających z CZST należą m.in.:

• czynnościowe zmiany w. krzyżowo-guzowego (dolegliwości okolicy krocza i zewnętrznych narządów płciowych, zaburzenia seksualne, bóle okolicy lędźwiowo-krzyżowej, bóle tylnej części kończyn, ból pięty i in.)
• CZST mięśnia gruszkowatego (np. objawy przypominające rwę kulszową)
• zaburzenia w okolicy kości ogonowej (np. kokcygodynia –samoistny ból kości guzicznej)
• CZST miedniczej części kości krzyżowej (może prowokować szereg dolegliwości bólowych okolicy lędźwiowo krzyżowej)
• wysiłkowe nietrzymanie moczu
• zaburzenia wypróżniania.

Terapia struktur dna miednicy polega na ich mobilizacji per rectum („przez odbytnicę”). Pierwszą wykonywaną czynnością jest badanie palcem zabiegowym struktur dna miednicy w poszukiwaniu zmian czynnościowych. Terapeuta poszukuje pól punktów spustowych i pól punktów maksymalnie bolesnych w celu odnalezienia dostępu do aferencji (czyli dostępu do miejsca, przez które można wpłynąć na dany objaw), a co się z tym wiąże, do wygaszenia objawów. Robi się to najczęściej poprzez mobilizacje uciskowe i prowokowanie, tak aby odnaleźć objawy znane pacjentowi i móc efektywnie z nimi pracować.

Kolejnym elementem terapii struktur dna miednicy jest poprawa sprawności mięśni przepony miednicy i przepony moczowo-płciowej, poprzez zbadanie możliwości rozluźnienia dowolnego skurczu, a także ich koordynacji.

Główne wskazania do zabiegu mobilizacji per rectum:

• ból kości ogonowej (kokcygodynia)
• wrażliwość uciskowa koniuszka kości ogonowej
• bóle lędźwiowe, lędźwiowo-krzyżowe, krzyżowe
• rwa kulszowa gruszkowata
• dolegliwości bólowe, których przyczyną jest CZST więzadeł
• wzorce reagowania na stres
• niesprawność struktur dna miednicy.

Główne przeciwskazania do terapii per rectum:

• czynne żylaki wewnętrzne i zewnętrzne
• krwawienie z odbytu
• choroby strukturalne i organiczne końca układu pokarmowego
• świeże złamania w okolicy guzicznej
• niewyrażenie zgody pacjenta.

Terapia per rectum ma wiele zalet, między innymi bezpośredni dostęp do struktur niedostępnych innym badaniom palpacyjnym (badanie dotykiem). Przez to, że powyższe struktury nie są dostępne z zewnątrz, niejednokrotnie są pomijane w terapii, a ich znaczenie w procesie zdrowienia jest bagatelizowane. Kolejną trudnością, która wpływa na omijanie tego obszaru jest czynnik kulturowy i trudność z jego przezwyciężeniem.

Źródło:

Andrzej Rakowski, Terapia Manualna Holistyczna, Tom I, Poznań 2011.

Autor: Paweł Ruszczuk