Niepełnosprawność w świecie bajek

Bajki towarzyszą nam od dzieciństwa – opowiadane „na dobranoc”, czytane w przedszkolach i szkołach, oglądane w telewizji. Bez względu na to, czy ich bohaterami są ludzie, zwierzęta, rośliny czy przedmioty – przekazują nauki moralne, przydatne w życiu społecznym. To opowieści o miłości, przyjaźni, odwadze, szacunku do innych, w których coraz częściej pojawiają się tematy takie jak choroba lub niepełnosprawność.

Bajki o niepełnosprawności są lekcją szeroko rozumianej akceptacji. Oswajają dzieci z problemami dotyczącymi ich samych lub osoby w ich otoczeniu. Ze wspólnej lektury korzystają także rodzice i wychowawcy, aby lepiej zrozumieć potrzeby swoich pociech i podopiecznych. Wiedza ta procentuje w przyszłości – buduje społeczeństwo empatyczne i tolerancyjne, gdzie każdy, bez względu na swoją kondycję zdrowotną, jest traktowany na równi z innymi.

Bajki o niepełnosprawności pełnią także funkcje terapeutyczne. Pomagają najmłodszym radzić sobie z własnymi emocjami, traumatycznymi doświadczeniami, stanami lękowymi. Rozładowują napięcie, relaksują, dają dzieciom poczucie bezpieczeństwa. Psycholodzy korzystają z bajkoterapii w pracy z zaburzeniami o zróżnicowanym podłożu, co okazuje się szczególnie przydatne gdy dziecko jest zamknięte w sobie i trudno mu nawiązać kontakt z otoczeniem.

[1]

Przykłady bajek o niepełnosprawności:

• „Tuż pod moim nosem” (wyd. Fundacja Oswoić Los, różni autorzy) – zbiór bajek psychoedukacyjnych poświęconych różnym typom niepełnosprawności m.in. Zespołowi Downa, niepełnosprawności ruchowej, autyzmowi. Wydany w formie ilustrowanej książki uzupełnionej o płytę CD.[2]
• „Leon i jego nie-zwykłe spotkania” (wyd. Fundacja Verba, aut.: Agata Battek) – seria książek o charakterze integracyjnym, ucząca czym jest niepełnosprawność ruchowa, język migowy czy świat wg. osoby niewidomej.[3]
• „Bajki bez barier” (wyd. Stowarzyszenie Dzieci Niepełnosprawnych „Światełko”, różni autorzy) – seria bajek poświęconych: ADHD, Zespołowi Downa, niepełnosprawności ruchowej, autyzmowi, zespołowi Aspergera, zaburzeniom mowy, epilepsji, niedosłuchowi, dzieciom niewidomym, chorobom przewlekłym, upośledzeniom umysłowym. Projekt współfinansowany przez PFRON.[4]

Prócz bajek dla dzieci znajdzie się także coś dla starszych czytelników, np. w formie lubianych przez nastolatków komiksów:

• „Martyna” (wyd.: Fundacja Synergia; aut.: Bogna Bednarz, Grażyna Sobczyk, Katarzyna Duda, Dagna Gałecka, Adam Pieszczuk; rys.: Katarzyna Rupowska) – komiks o nastolatce cierpiącej na Mózgowe Porażenie Dziecięce – jej codziennym życiu, problemach dojrzewania i pokonywaniu barier. Łączy w sobie funkcje edukacyjne oraz cenne porady dla osób niepełnosprawnych. Komiks czeka na swoją drugą część, w której Martyna idzie na studia i zaczyna się usamodzielniać.[5]
• „Igor i wehikuł czasu” (wyd.: Fundacja Kultury Bez Barier; scenariusz: Tomasz Adam Świderski, grafika: Justyna Kieruzalska, red.: Robert Więckowski) – komiks wydany w ramach projektu „Włączeni w historię” dofinansowany ze środków Muzeum Historii Polski, przedstawiający sylwetki głuchoniemych działaczy w polskiej historii.[6]

Bajki, podobnie jak komiksy, przekazują zawarte w nich nauki w sposób przystępny, dzięki czemu trafiają do szerokiego grona odbiorców. Posługują się językiem adekwatnym do wieku swoich czytelników, a połączenie tekstu z obrazem (często z przewagą tego drugiego) sprawia, że chętnie sięgamy po taką lekturę. Z tego powodu wiele z nich kierowanych jest także do dorosłych. W 2016 roku Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji wydało bezpłatną publikację „Savoir-vivre wobec osób z niepełnosprawnością”, która udziela wiele porad jak zachować się w różnych sytuacjach gdy np. nasz rozmówca jest niepełnosprawny.[7]

Bajki są dla każdego – niezależnie od wieku czy kondycji zdrowotnej. Dzięki nim świat staje się lepszy – tolerancyjny, uśmiechnięty i otwarty na każdego. Zatem nie bójmy się czytać bajek – przecież każdy z nas jest superbohaterem!