Niska samoocena, zaburzony obraz siebie – wpływ na życie intymne

Samoocena, poczucie własnej wartości, wiara w siebie – te wyrażenia odnoszą się do ogólnej oceny ludzi przez nich samych. Oceny te mogą odnosić się do własnej skuteczności, na przykład w pracy, kontaktach międzyludzkich (wiem, że jeśli czegoś się podejmę to mi, to wyjdzie), ale również do cech, którymi siebie opisujemy (wygląd fizyczny i atrakcyjność, cechy charakteru, inteligencja). Jeśli zbiór tych przekonań na temat samego siebie ma negatywny wydźwięk, możemy mówić o niskim poczuciu własnej wartości.

Poczucie własnej wartości – z czego wynika?

Wszystkie opinie, które mamy na swój temat – są sumą doświadczeń, jakie spotkały nas w życiu. Jeśli nasze doświadczenia życiowe były w większości pozytywne, zapewne nie mamy problemów z samooceną. Większość ludzi ma jednak różne doświadczenia, razem z pozytywnymi i budującymi mieszają się te bolesne i przykre. Możemy wówczas jeden aspekt oceniać pozytywnie, inny negatywnie. Warto zaznaczyć, że są to opinie na swój temat, nie fakty! Te opinie mogą zmieniać się na przestrzeni życia czy pod wpływem różnych okoliczności.

Niskie poczucie własnej wartości niesie ze sobą szereg niebezpieczeństw. Może wpływać na rozwinięcie się depresji, zaburzeń odżywiania albo zaburzeń seksualnych. Wpływa również na różne aspekty codziennego życia. Osoby z niską samooceną zazwyczaj działają również poniżej swoich możliwości i nie podejmują wyzwań – przekonani, że im się nie uda. Często podejmują także niepotrzebne środki ostrożności, zakładając z góry najgorsze możliwe scenariusze.

Warto dodać również, że określenia: niska/wysoka samoocena są dużym uproszczeniem. Trudno pojęcie samooceny ująć ilościowo albo porównać. Prawidłowe poczucie własnej wartości to przede wszystkim szczerość z samym sobą – świadomość swoich ograniczeń i wad. Dużą rolę gra tutaj akceptacji swoich możliwości.

Jaką rolę ma samoocena w naszym życiu?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, jednak samoocena ma wpływ na różne aspekty naszego życia. Socjologiczna teoria socjometru mówi, że samoocena jest związana z naszym pragnieniem przynależenia do różnych grup społecznych, posiadania przyjaciół.

Nasze mniemanie o sobie mówi nam, jak dużo możemy wnieść do życia innych, jaki będziemy mieli na nich wpływ, jaką rolę będziemy mieć w grupie, jak atrakcyjnymi partnerami jesteśmy.

Osoby z niską samooceną są dla siebie bardzo surowe, szukają w sobie każdej słabości i błędów. Mogą unikać relacji z innymi ludźmi bądź czuć się w tych relacjach niepewnie. Mogą mieć trudności z komunikowaniem własnych potrzeb, co znacząco utrudnia posiadanie satysfakcjonującego życia intymnego.

Osoby z niską samooceną są również bardziej skłonne do podejmowania ryzykownych zachowań cielesnych (np. kontakty bez zabezpieczenia), a prawidłowy obraz siebie jest czynnikiem chroniącym je przed depresją i zaburzeniami lękowymi. Samoocena wpływa też na to, jak szybko dochodzimy do siebie po traumatycznych zdarzeniach.

Obraz ciała – jak wpływa na naszą samoocenę?

Niska samoocena jest często związana z nieprawidłowym obrazem ciała. Obraz ten można opisać jako umysłową reprezentację siebie, to jak postrzegamy swój wygląd i czy się on nam podoba. To, jak widzimy własne ciało i czy uznajemy je za atrakcyjne – jest w dużej mierze zależne od czasu i kultury, w których żyjemy. Współczesny ideał ciała nie jest taki sam jakim był sto czy nawet pięćdziesiąt lat temu. Tak samo, różnić się w będzie różnych krajach. Dużą rolę w kształtowaniu nieprawidłowego obrazu ciała odgrywają media, przede wszystkim media społecznościowe, a zwłaszcza Instagram.

Kultura diety i idealizacji chudego ciała wpływa na odbiór własnego obrazu ciała. Ten wpływ jest silniejszy u kobiet. Niektóre badania pokazują jednak, że wszystkie osoby z niepełnosprawnościami są bardziej wrażliwe na te przekazy. Wpływ kultury diety i nieprawidłowy obraz ciała może doprowadzić do zaburzeń odżywiania – bulimii czy anoreksji, które są niezwykle niebezpieczne i mogą prowadzić do śmierci.

Dlaczego dbanie o zdrowie intymne jest ważne?

Definicja zdrowia intymnego wg WHO brzmi „Zdrowie intymne polega na zdrowym rozwoju płciowym, równych i odpowiedzialnych relacjach partnerskich, satysfakcji, wolności od chorób, niedomagań, niesprawności, przemocy i innych krzywdzących praktyk związanych z cielesnością. Jego celem jest promowanie wartości życia i związków międzyludzkich”.

Prawidłowy obraz ciała i ogólna samoocena seksualna mają kluczowy wpływ na dobrostan psychiczny. Badania pokazały, że u kobiet z niepełnosprawnościami ogólna satysfakcja z życia była najmocniej powiązana z tymi czynnikami. Im wyższa satysfakcja ze sfery seksualnej, tym wyższe ogólne zadowolenie z życia – i odwrotnie. Na samoocenę seksualną składa się obraz ciała (czy czujemy się atrakcyjni), pewność siebie (na przykład umiejętności seksualnych), suma intymnych doświadczeń (czy były udane?) oraz ogólna świadomość bycia istotą seksualną.

Co ciekawe, te same badania pokazują, że kobiety z niepełnosprawnościami mają takie same potrzeby seksualne jak grupa kobiet bez niepełnosprawności – nie znaleziono żadnej istotnej różnicy. Dużą przeszkodą w interpretacji tych badań jest fakt, że nie ma w nich danych o innych płciach.

Jak rozpoznać, czy Twoja samoocena jest za niska?

Zastanów się, czy Twoje myśli są pełne samokrytycyzmu i bolesnych osądów, czy lekceważysz pozytywy – nawet jeśli coś ci się uda, to jesteś wobec siebie surowy_a i nie uznajesz swojego sukcesu? A może czujesz objawy somatyczne niezwiązane ze zdrowiem fizycznym – na przykład napięcie w całym ciele? Jeśli odpowiadasz na te pytania „tak” – warto zastanowić się, czy taka postawa wpływa korzystnie na Twoje życie. Z pomocą specjalisty można pracować nad tym obszarem tak, aby zwiększyć ogólne zadowolenie z siebie – i z życia. Zmiana nie jest prosta, ale jest możliwa.

Jeśli myślisz, że Twoja samoocena jest zaniżona – warto pomyśleć nad wsparciem psychologicznymi bądź psychoterapią. W odzyskaniu pewności siebie w sferze intymnej może pomóc rehabilitacja seksualna.

Źródła:

1. Melanie J.V. FENNELL Przezwyciężanie niskiego poczucia wlasnej wartości
2. Leary, M. R., & Baumeister, R. F. (2000). The nature and function of self-esteem: Sociometer theory. Advances in Experimental Social Psychology
3. Sakaluk, J. K., Kim, J., Campbell, E. A., Baxter, A., & Impett, E. A. (2019). Self-Esteem and Sexual Health: A Multilevel Meta-Analytic Review. Health Psychology Review
4. Taleporos, G., & McCabe, M. P. (2002). Sexuality and Disability,
5. Moin, V., Duvdevany, I., & Mazor, D. (2009). Sexual Identity, Body Image and Life Satisfaction Among Women With and Without Physical Disability. Sexuality and Disability
6. Cicmil, N., & Eli, K. (2014). Body image among eating disorder patients with disabilities: A review of published case studies. Body Image