Alternatywne metody porozumiewania się – część II

PICTOGRAMY – To obrazki czarno-białe, często stosowane w pracy z dziećmi, np. zestaw MÓJ DOM:

Tutaj można ściągnąć standardowe pictogramy – są spakowane (zip) – http://www.sclera.be/

SYMBOLE PCS (Picture Communication Symbols)

PCS jest zbiorem prostych rysunków oznaczających podstawowe słowa niezbędne do codziennego porozumiewania się. Są to czasowniki, rzeczowniki, przyimki, zaimki, przymiotniki. Symbole PCS są bardzo proste, wręcz symboliczne, powinny być podpisane, ale podczas tworzenia nowych symboli PCS warto dbać o zachowanie tej szczególnej prostoty i jednoznaczności. Słowa oznaczające pojęcia abstrakcyjne, których nie udaje się wyrazić rysunkiem, można zastąpić jakimś wybranym symbolem tak, aby symbol z tym słowem mógł być szybko odnaleziony wśród wielu symboli na tablicy komunikacyjnej przez użytkownika takiej komunikacji.

Właściwe wykorzystanie symboli PCS wymaga przestrzegania kilku reguł i zasad:

• na początku wprowadzamy symbole słów i pojęć, które są użytkownikowi bliskie, dobrze znane, najczęściej używane w codziennej komunikacji,
• nowe symbole wprowadzamy, gdy mamy pewność, że wcześniejsze już są opanowane,
• wybrane symbole muszą być zrozumiałe i łatwe do rozpoznania,
• symbole powinny być odpowiednio dobrane do wieku i aktualnych zainteresowań oraz potrzeb użytkownika,
• symbole powinny mieć dostosowaną do użytkownika wielkość oraz ilość na planszy tak, by możliwie czytelnie wskazywał wybrane słowa,
• symbolami PCS znakujemy otoczenie użytkownika (pomieszczenia w domu, meble, przedmioty, sekwencje wykonywanych czynności w łazience, salę w przedszkolu, klasę w szkole, itd.),
• należy dążyć do uogólniania znaczeń symboli. Przykładowo: łóżko może oznaczać koncept „łóżko” oraz „spać”, zaś połączenie dwu symboli np. „żółty” i „owoc” może oznaczać koncept „cytryna”. Zasada ta pozwala na znaczne ograniczenie (zmniejszenie) ilości potrzebnych do konwersacji obrazków,
• w trakcie rozmów z użytkownikiem symboli PCS zawsze głośno i wyraźnie wypowiadamy nazwy wskazywanych symboli. Daje to szansę na skorygowanie błędnie pokazywanych obrazków, a tym samym eliminuje nieporozumienia.

PCS można zacząć wprowadzać na dwa sposoby, w zależności od możliwości motorycznych. Przykładowo, dla osób samodzielnie poruszających się – oklejamy całe mieszkanie/dom – symbolami. Swobodnie poruszając się po swoim otoczeniu, niejako „przy okazji”, zaznajamiamy się z symbolami. W tym przypadku dziecko może, np. odczepić symbol i bacznie mu się przyjrzeć, a co za tym idzie, zacząć go wykorzystywać do komunikacji z nami.

Przykładowe zdanie napisane symbolami PCS:

„Ja chcę bawić się samochodem”

Przykładowe tablice komunikacyjne z symbolami PCS:

W wersji kolorowej PCS dostępny jest również w programach komputerowych. Polską bibliotekę symboli PCS, gdzie symbole są podpisane polskimi nazwami, zawiera program komputerowy Boardmaker™, Speaking Dynamically™ Pro, Personal Communicator. Oba programy są już dostępne na naszym rynku. Symbole PCS kupuje się w postaci zestawu, czyli bazy symboli do wybranego programu komunikacyjnego. Wymienione programy mogą korzystać z różnych baz symboli jednocześnie, np. z piktogramów i symboli PCS.

Tutaj dodatkowo kolorowe obrazki, bardzo lubiane przez dzieci na całym świecie:tp://www.semerc.com/semerc/sector/boardmaker-v6.html

System Rebus

Przykładowe zdanie napisane symbolami systemu Rebus:

„Ja lubię Boże Narodzenie”

Pismo

Wielu użytkowników AAC do porozumiewania się używa liter. Dla osób, które nauczyły się czytać, lecz w wyniku zdarzeń losowych wypadków komunikacyjnych, chorób krtani, nie jest w stanie komunikować się werbalnie, jest to najlepszy sposób komunikowania się. Żaden inny system nie daje takich możliwości, jak posługiwanie się literami, za pomocą których użytkownik może przekazać wszystko, co chce. Literowanie całych słów lub zdań zajmuje dużo czasu, dlatego pomoce do porozumiewania się często zawierają gotowe zwroty, wyrazy, sylaby, co przyspiesza przekaz komunikatu, w sytuacji są ograniczenia ruchowe w motoryce małej i dużej.

Proste i ciekawe rozwiązanie:

E-tran – to ekran lub tablica, do której można przyczepiać litery, piktogramy, symbole zdjęcia. Potrzebujemy grubą tekturę lub pleksę, którą z jednej lub dwóch strony oklejamy. Tablica musi mieć pośrodku spory otwór prostokątny – by widzieć w niej oczy osoby przekazującej komunikat. Tabliczkę ustawiamy pomiędzy twarzą osoby i naszą, tak aby śledzić ruch jej oczu – w prawo czy w lewo, w zależności od symbolu/zdjęcia, które wybierze. Jednocześnie na głos wypowiadamy odczytane intencje drugiej osoby.

Z pomocą w komunikacji  przychodzą nam też nowoczesne technologie:

Przydatne linki

Przykładowe tablice komunikacyjne:

http://poradnik-logopedyczny.pl/komunikacja-alternatywna/komunikacja-alternatywna/256/picture-comunication.html

Sprzęt i oprogramowanie wspomagające komunikację:

http://poradnik-logopedyczny.pl/komunikacja-alternatywna/komunikacja-alternatywna/257/aladyn.html

http://www.harpo.com.pl/index.php?prtlid=1109

http://www.dzieci.bci.pl/strony/autyzm/eduko.html

http://fonogesty.org/

http://glusi.pl/

http://makaton.pl/

http://www.liberator.co.uk/frenchay-e-tran-frame.html

Tu można podpatrzeć materiały do komunikacji alternatywnej:

http://www.augresources.com/vindex.html

http://www.widgit.com/products/wws2000/about_symbols/WWS2000PCS.htm

Źródła:

1. S. von Tetzchner, H. Martinsen, Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się.
2. J.J. Błeszyński, Alternatywne i wspomagające metody komunikacji.
3. M. Mieszkowicz, Picture Communication Symbols (symbole PCS), Metody komunikacji wspomagającej i alternatywnej.
4. strona Stowarzyszenia „Mówić bez Słów” – www.aac.org.pl
5. Z. Doniec, Mówić bez słów, http://www.ppp4.edu.lodz.pl/text/inside/mowic.html
6. A. Smyczek, Indywidualny system komunikacji.