Hipoterapia jako metoda rehabilitacji w MPD

MPD (mózgowe porażenie dziecięce) jest zespołem przewlekłych i niepostępujących dysfunkcji ośrodkowego układu nerwowego. Towarzyszą mu zaburzenia napięcia mięśniowego (spastyczność/wiotkość), zniekształcenia stawowe, a także powiązane z nimi nieprawidłowe mechanizmy posturalne, trudności z utrzymaniem równowagi i chodem. Różnorodność objawów oraz dysfunkcji towarzyszących wymaga złożonej rehabilitacji, umożliwiającej wielokierunkowy rozwój pacjenta. Jedną z metod uzupełniających tradycyjne formy rehabilitacji jest hipoterapia.

Czym jest hipoterapia?

Na pojęcie hipoterapii składa się ogół zabiegów terapeutycznych, do których wykorzystuje się konia. Uniwersalność metody polega na jednoczesnym oddziaływaniu ruchowym, sensorycznym, społecznym i psychicznym.

Na czym polega oddziaływanie hipoterapii?

1. Trening tułowia w sytuacji typowej dla chodu

Trójwymiarowy chód konia daje wrażenie chodu ludzkiego. Poruszający się stępem koń przenosi impulsy ruchowe na miednicę, tułów, barki i głowę jeźdźca, dając efekt pracy naprzemiennej oraz ruchów rotacyjnych, dokładnie takich jak podczas chodu.

2. Doskonalenie równowagi i koordynacji

Już samo utrzymanie się na koniu jako ruchomym podłożu kształtuje reakcje równoważne. Ponadto wszelkie zmiany kierunku jazdy, zatrzymanie/ruszanie, zmiana tempa jazdy dodatkowo bodźcują, kształtując przy tym także orientację w przestrzeni, poczucie schematu ciała oraz rytm.

3. Normalizacja napięcia mięśniowego

Łagodne, rytmiczne kołysanie, ciepło ciała konia oraz ułożenie nóg pacjenta w tzw. trójzgięciu powodują zmniejszenie napięcia mięśniowego.

4. Działanie wielu bodźców jednocześnie

Podczas jazdy na koniu działają zarówno bodźce dotykowe, słuchowe, jak i wzrokowe, stymulując w ten sposób czucie zarówno głębokie, jak i powierzchowne.

5. Rozwój psycho-społecznym

Zajęcia przyczyniają się do zwiększenia poczucia własnej wartości, rozwijania kontaktów społecznych oraz zmniejszenia zaburzeń emocjonalnych.

Jakie są znane formy hipoterapii?

1. Terapia ruchem konia – sama jazda konna i jej oddziaływanie.
2. Fizjoterapia na koniu – polega na prowadzeniu przez fizjoterapeutę specjalnych metod usprawniania wykorzystywanych w pracy z pacjentami z MPD (NDT, metoda Domana, metoda Peto).
3. Terapia poprzez kontakt z koniem – jej istotą jest emocjonalny kontakt z koniem, a nie sama jazda.

Jakie są przeciwskazania do terapii?

• uczulenie na sierść, pot, zapach konia
• zmiany skórne, rany na ciele pacjenta
• lęk
• schorzenia okulistyczne
• podwyższona temperatura, choroby infekcyjne
• padaczka
• upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim
• zaburzenia mineralizacji kości (osteoporoza)
• utrwalone deformacje, zniekształcenia, ograniczenia zakresu ruchu, zwichnięcia w stawach biodrowych.

Jak wyglądają zajęcia?

Zajęcia trwają około 30 min – w zależności od potrzeb pacjenta. Ćwiczenia dobierane są indywidualnie w zależności od potrzeb i wydolności pacjenta. Przed zajęciami pacjent poddawany jest konsultacji przez lekarza lub zespół hipoterapeutyczny (fizjoterapeuta, psycholog, pedagog, pedagog specjalny, logopeda, neurolog, ortopeda lub inny specjalista w zależności od specyfiki problemu pacjenta) i zobowiązany jest do posiadania skierowania na zajęcia hipoterapii oraz okresowych badań kontrolnych.

W zależności od potrzeb dobierany jest zmodyfikowany sprzęt jeździecki i rehabilitacyjny. Ze względów bezpieczeństwa zajęcia hipoterapii prowadzone są indywidualnie (1 hipoterapeuta = 1 pacjent).

Sposób asekuracji dobiera się w zależności od potrzeb pacjenta. Stosuje się asekurację z góry, z dołu, obustronną z dołu. Konia podczas zajęć hipoterapii prowadzi osoba mająca przeszkolenie i doświadczenie w obsłudze konia.

Wszelkie praktyczne informacje dotyczące ośrodków, prowadzących zajęcia z hipoterapii, dostęp do bazy koni, dofinansowań, szkoleń, dostępne są na stronie Polskiego Towarzystwa Hipoterapeutycznego: www.pthip.org.

 Autorka: Marta Zielińska (Fizjoterapeutka)