Co to znaczy bezpieczny seks?

Tekst: Sylwia Wierzbicka, seksuolożka

Słysząc „bezpieczny seks” większość z nas zapewne automatycznie kojarzy to stwierdzenie z infekcjami przenoszonymi drogą płciową (ang. STI – sexually transmitted infections) oraz antykoncepcją. Jednak „bezpieczny seks” to nie tylko zmniejszanie ryzyka chorób czy zapobieganie ciąży, ale także emocjonalny, psychologiczny oraz fizyczny dobrostan osoby, (zdrowie seksualne, przyjemność, osiąganie satysfakcji seksualnej), poczucie bezpieczeństwa w intymnej relacji oraz świadoma zgoda na podejmowanie aktywności seksualnych. Bezpieczny seks jest więc pojęciem, które można opisać znacznie szerzej.  

Bezpieczny czy bezpieczniejszy seks? 

Wśród specjalistów_ek zajmujących się seksualnością określenie „bezpieczny”, co raz częściej zastępuje się słowem „bezpieczniejszy”. Dlaczego ma to znaczenie? Tak naprawdę każda aktywność seksualna lub związana z kontaktem fizycznym z człowiekiem niesie za sobą potencjalne ryzyko. I nie chodzi tu wyłącznie o ryzyko zakażenia np. wirusem HIV,  pocałunek, kiedy mamy opryszczkę (za którą odpowiedzialny jest wirus HSV), infekcje intymne o podłożu bakteryjnym/grzybiczym czy różnego rodzaju otarcia luburazy. Jako „bezpieczny” i pobawiony ryzyka tak naprawdę można uznać jedynie brak kontaktów seksualnych i fizycznych z innymi ludźmi. Na szczęście jednak, każdą formę aktywności seksualnej można uczynić bezpieczniejszą. 😉 

Jak dbać o swoje bezpieczeństwo podczas kontaktów seksualnych? 

Badania i higiena

• Po pierwsze, sprawdź swój status serologiczny. Jeżeli miałeś_aś chodź raz w życiu kontakt seksualny bez zabezpieczenia z osobą, która nie znała swojego statusu serologicznego w kontekście infekcji przenoszonych drogą płciową – zbadaj się! W Polsce testowanie na HIV jest bezpłatne, anonimowe, nie musisz posiadać ubezpieczania i nie potrzebujesz skierowania – wystarczy, że zgłosisz się do jednego z Punktów Konsultacyjno-Diagnostycznych w swoim miejscu zamieszkania (w niektórych punktach można również wykonać bezpłatne badanie w kierunku kiły i HCV). Oczywiście w Punktach można wykonać również płatną diagnostykę pod kątem innych chorób przenoszonych drogą płciową. Więcej informacji o procedurze testowania, metodach badań i lokalizacji Punktów znajdziesz m.in. na stronie https://www.projekttest.pl/. 
• Badaj się regularnie. Wczesna diagnoza może pomóc powstrzymać rozprzestrzenianie się infekcji i pozwolić wprowadzić skuteczne leczenie. STI często nie mają żadnych widocznych objawów, więc testowanie jest jedynym sposobem, aby być pewnym swojego stanu zdrowia. Regularne badania przesiewowe w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową to dobry pomysł dla każdego, kto jest aktywny seksualnie, a szczególnie istotne jest dla osób, które mają nowego partnera_kę lub wielu partnerów_ek.  
• Wymagaj aktualnych badańod partnera_ki w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową – masz do tego zupełne prawo. Jak już wiesz z pierwszego punktu – są one bezpłatne i dostępne, więc niezależnie od statusu ekonomicznego, każda osoba powinna być w stanie je wykonać.  
• Pamiętaj o higienie. Nie tylko przed aktywnością seksualną, ale także na codzień przestrzegaj podstawowych zasad higieny i monitoruj swój stan zdrowia, a kiedy coś Cię zaniepokoi – zgłoś się do specjalisty_ki.Więcej o tym jak zadbać o swoje zdrowie intymne znajdziesz w naszym Poradniku: Publikacje | Sekson 

Zabezpieczenie

• Używaj zabezpieczenia. Aby zapewnić optymalną ochronę stosuj prezerwatywy (zarówno podczas seksuwaginalnego, analnego jak i oralnego), które są skuteczną metodą w zapobieganiu chorobom przenoszonym drogą płciową, kiedy drogą zakażenia są płyny np. krew czy nasienie. Prezerwatywy nie dają pewnej ochrony przed chorobami przenoszącymi się ze skóry na skórę. Kupując prezerwatywy zwróć uwagę na to, żeby były w odpowiednim rozmiarze i sprawdź ich datę ważności. Prezerwatywy najlepiej kupuj w aptece, ponieważ zwiększa to prawdopodobieństwo, że była ona przechowywana w odpowiedni sposób (np. nie leżała na wystawie w słońcu). Podczas seksu oralnego również używaj prezerwatyw, jeśli nie znasz statusu serologicznego osoby, z którą odbywasz stosunek. W przypadku osób z cipkami możesz użyć specjalnej chusteczki lateksowej albo samemu_j ją stworzyć przecinając prezerwatywę na pół i rozkładając jak chusteczkę.  
• Zabezpieczaj się przed ciążą (jeśli tego chcesz!)1. Lęk przed niechcianą ciążą może negatywnie wpływać na poczucie bezpieczeństwa podczas aktywności seksualnej. Aktualnie mamy ogromny wybór metod antykoncepcji, które można podzielić na kilka głównych rodzajów m.in.: hormonalne (np. tabletki, zastrzyki, plastry), mechaniczne (np. prezerwatywy,), chemiczne (np. żele, globulki, kremy pleminikobójcze) i chirurgiczne (np. wazektomia mężczyzn lub kobiet, wkładka wewnątrzmaciczna). Każda z tych metod ma swoje wady i zalety. Podejmując decyzję co do wyboru metody, warto przeanalizować te wszystkie aspekty i podjąć decyzję przy profesjonalnym wsparciu specjalisty_tki z zakresu ginekologii, tak aby metoda była jak najbardziej odpowiednia, dopasowana do naszych potrzeb oraz uwzględniająca nasze ewentualne ograniczenia.

Rozmowa z partnerem_ką i stawianie granic

• Rozmawiaj z partnerem_ką – masz prawo wiedzieć o jego_jej stanie zdrowia, historii leczenia chorób przenoszonych drogą płciową, historii przyjmowania narkotyków (np. używania igieł), wymagać zabezpieczenia i zadbania o wspólne bezpieczeństwo. Nie wstydźcie się rozmawiać – od tego zależy Wasze zdrowie i życie.  
• Dbaj o swój komfort i granice – nie musisz robić nic, na co nie masz ochoty. Wyrażanie zgody i otrzymywanie jej od drugiej osoby jest absolutnie podstawowym warunkiem, a jakakolwiek aktywność seksualna bez przyzwolenia drugiej osoby jest przemocą lub gwałtem. Zgoda na jedną czynność nie oznacza automatycznie zgody na wszystko, więc przed rozpoczęciem każdej, kolejnej czynności powinniśmy uzyskać zgodę drugiej osoby (jeśli oczywiście sami tego chcemy). Zgoda również ma to do siebie, że może zostać wycofana, w każdym momencie aktywności mamy prawo powiedzieć „nie”. Mówienie „nie” jest naturalną, normalną częścią kontaktów seksualnych. 

Seks i inne aktywności seksualne z założenia powinny być doświadczeniem pozytywnym, więc zadbaj o swój dobrostan – sprawdzaj, czy czujesz się bezpiecznie, czy jest Ci przyjemnie, czy czerpiesz radość z tego doświadczenia, czy daje Ci ono satysfakcję, czy wszystko jest według Ciebie ok. Pielęgnuj swoje seksualne szczęście w zgodzie ze sobą i dbając o swoje bezpieczeństwo 😊 

Bibliografia: 

1. Gunter, J. (2020). Biblia waginy. Wydawnictwo Marginesy. Warszawa. 
2. Fileborn, B., Brown, G., Lyons, A. i inni. (2018). Safer sex in later life: qualitative interviews with older Australians on their understandings and practices of safer sex. The Journal of Sex Research, 55(2), 164-177. 
3. Philpott, A., Knerr, W., i Boydell, V. (2006). Pleasure and prevention: when good sex is safer sex. Reproductive health matters, 14(28), 23-31.