Noworoczne postanowienia – czy dobrze je mieć? Mit czy konieczność?

Grudzień jako ostatni miesiąc w roku jest dobrym czasem na podsumowania, lecz nie tylko. Jest to także czas, kiedy zaczynamy planować zmiany i formułować noworoczne postanowienia. Ustanawianie sobie nowych celów do realizacji na przełomie starego i nowego roku to niemalże tradycja. Każdego roku miliony ludzi podejmują je w nadziei na wywołanie pozytywnych zmian takich jak np.: eliminacja niepożądanej cechy lub zachowania, osiągnięcie osobistego celu, aktywne podejście do zdrowia i kondycji, poprawa finansów, czy uczenie się nowych rzeczy dla rozwoju osobistego i zawodowego.

Nowy rok – nowe „ja”?

W końcu możemy wszystko zacząć „od nowa” – od „Nowego Roku”! W ciągu całego roku postanawiamy zacząć coś lub zmienić, zazwyczaj „od jutra” lub „od poniedziałku”, co zgoła rzadko kończy się sukcesem. Dlaczego akurat postanowienia noworoczne mają większą moc sprawczą? Czemu te dokonane w innym czasie są o wiele mniej skuteczne? Z pewnością deklaracje podejmowane w tą jedyną „sylwestrową noc w roku” głębiej zapadają w pamięci. W tej kwestii przeprowadzono wiele badań, które wskazują, iż:

• noworoczne postanowienia mają 46% szansę spełnienia;
• tuż po Nowym Roku swoich postanowień trzyma się 75%, po miesiącu 64%, by ostatecznie osiągnąć wspomniany współczynnik na poziomie 46%;
• tylko 4 % badanych trzyma się ich po upływie sześciu miesięcy.

Z kolei dla porównania – osoby, które podejmują postanowienia o charakterze podobnym do tych noworocznych, jednak przy innej okazji – niemal nigdy ich nie dotrzymują. Według badań Nielsena (2015 r.) przeprowadzonych w USA, lista najczęstszych postanowień noworocznych plasuje się następująco:

• schudnę (35%);
• będę cieszyć się pełnią życia (28%);
• wydam mniej pieniędzy, więcej zaoszczędzę (25%);
• spędzę więcej czasu z rodziną i przyjaciółmi (19%);
• będę lepiej zorganizowany (18%);
• nie będę robić postanowień noworocznych (16%);
• nauczę się czegoś nowego/znajdę nowe hobby (14%);
• będę więcej podróżować (14%);
• przeczytam więcej książek (12%).

Cele na Nowy Rok

Cele na Nowy Rok nie muszą odnosić się jedynie do dorosłych, dotyczyć mogą również dzieci. Jednakże dzieciom z reguły zaleca się, by pomyślały życzenie – a życzenie ma to do siebie, że albo się spełni, albo nie i jest to niezależnie od nas. Natomiast postanowienie z kolei jest absolutnie od nas zależne. W jakim wieku dzieci mogą już wyznaczać noworoczne cele? Według dr Christine Carter dzieci w wieku 7-12 lat świetnie sobie z tym poradzą, gdyż „(…) są wtedy jeszcze na tyle małe, że ich nawyki nie są trwałe”. Jednocześnie przy tym są już wystarczająco dojrzałe, by stworzyć własne postanowienie i decydować o ich osiągnięciu, oczywiście z małą pomocą rodziców. Można doszukać się wielu pozytywnych aspektów dziecięcych postanowień noworocznych takich jak: pomoc w zrozumieniu perspektywy czasu oraz proces osiągania czegoś; otwieranie się na szersze cele; stwarzanie okazji do głębszej refleksji nad tym, co dla dziecka jest teraz najważniejsze oraz czego tak naprawdę pragnie; zwiększenie samoświadomości oraz jest to pozytywny bodziec do samorozwoju. Jednak pod żadnym pozorem nie należy wykorzystywać ich do krytyki dziecka, np. sugerując, że powinno „postanowić sobie być grzeczniejszym” albo zdobywać lepsze oceny w szkole. Powinniśmy dążyć do tego, aby postanowienia noworoczne dziecka miały pozytywny wydźwięk, czyli powinny przyczynić do powstania zmian w naszym życiu, które będą przyjemne i sprawią, że będziemy mniej zestresowani i bardziej radośni. Warto, aby w dziecięce postanowienia aktywnie włączyli się także rodzice. Dziecięce postanowienia noworoczne mogą obejmować m.in.:

• naukę nowych umiejętności (np. jazda na rolkach, czy składanie origami);
• pracę nad systematycznością (np. odrabianie lekcji zaraz po powrocie ze szkoły, codzienne poranne ścielenie łóżka, systematyczne karmienie zwierząt);
• zbieranie pieniędzy na jakiś cel (np. nowy rower, grę);
• mówienie codziennie każdemu domownikowi jednej miłej rzeczy;
• cotygodniowe wybieranie jednego programu do wspólnego, rodzinnego oglądania
  w weekend;
• ustalenie z rodzicem dni oraz czasu spędzonego przy elektronice.

Rodzice swoim przykładem powinni towarzyszyć dzieciom w kreowaniu postanowień związanych z Nowym Rokiem. Mogą one dotyczyć ich obowiązków czy umiejętności rodzicielskich np.:

• poświęcenia pociechom więcej czasu (wieczorne przytulanie, wspólne gotowanie; codzienne czytanie, wspólne gry i zabawy)
• comiesięcznego wspólnego wyjścia z dzieckiem do kina;
• raz na kwartał wspólnego wyjścia do teatru dla dzieci;
• cotygodniowego weekendowego spaceru z dzieckiem;
• cotygodniowego „posiedzenia” z dzieckiem i przegadania tego, co wydarzyło się
  w ostatnim tygodniu;
•  niepodnoszenia głosu na dziecko;
•  chwalenia dziecka zawsze, gdy się czymś wykaże;
•   raz na kwartał przeczytania książki na temat rodzicielstwa, wychowywania dzieci;
•   niespoglądania w telefon czy komputer, gdy dziecko przychodzi i zwraca się do rodzica.

Plany i marzenia mają wszyscy – dzieci, dorośli, osoby zdrowe oraz z niepełnosprawnością. Oprócz wymienianych w tym artykule popularnych postanowień noworocznych, osoby z niepełnosprawnością mogą wytyczać swoje cele oscylując wokół poprawy swojego zdrowia, umiejętności czy zwiększenia autonomii. Często to właśnie niepełnosprawność staje się dodatkowym bodźcem do stawiania sobie kolejnych zadań i celów. Dzięki samozaparciu oraz ciężkiej pracy i rehabilitacji, osoba z niepełnosprawnością ruchu (pomimo wszelkim negatywnym prognozom) może np. po długim okresie siedzeniu w domu odzyskać na tyle sprawność, aby poruszać się samodzielnie poza domem. Osoby, które straciły wzrok mogą sformułować postanowienie związane z nauką pisma punktowego oraz wszystkiego ,co łączy się z orientacją przestrzenną. W planach na kolejny rok może znaleźć się zdobycie funduszy np. na kupno sprzętu rehabilitacyjnego. Zaplanowanie wyjazdu na turnus rehabilitacyjny, czy poznanie nowych ludzi, z którymi będzie można zwyczajnie spotkać się, porozmawiać i pobyć – również można zaliczyć do noworocznych postanowień osób z niepełnosprawnością.

Co w sytuacji, kiedy okaże się, iż plan na Nowy Rok nie jest tak łatwy do zrealizowania jak zakładaliśmy? Według badań na niepowodzenie obranych sobie celów mogą wpłynąć następujące czynniki:

• 5 % ustanowienie sobie celów zbyt ambitnych, nie do zrealizowania;
• 33 % niepilnowanie postępów w realizacji postanowień;
• 23 % zapomnienie o nich;
• 10 % mnogość noworocznych postanowień.

Czego unikać, aby nasze założenia przyniosły zamierzony efekt?

Ogromną przeszkodą może okazać się także tempo życia. W natłoku codziennych obowiązków coraz trudnej wygospodarować czas na dodatkowe zadania. Istnieją też przeszkody natury psychologicznej, np.: trudność w przełamywaniu starych nawyków, koncentracja na konkretnych wynikach, a także problemy z wyznaczeniem celu. Dlatego, aby postanowienia na nowy rok 2023 zakończyły się sukcesem, należy unikać:

• zbyt dużej różnorodności postanowień;
• zbyt ogólnikowo sformułowanych celów;
• braku odgórnie przyjętych ram czasowych;
• braku samodyscypliny;
• brak właściwej motywacji, podejmowanie postanowień z tzw. „przyzwyczajenia”;
• braku chęci opuszczenia dobrze znanej strefy komfortu;
• skupienia się na realizacji oczekiwań innych,
• corocznego, wręcz „automatycznego” powtarzanie tych samych postanowień (bez wcześniejszej niezbędnej autorefleksji i wyciągnięcia trafnych wniosków z poprzednich lat).

Co przynosi większą skuteczność?

Co należy robić, aby w tym roku zrealizować zamierzone cele z większą skutecznością niż postanowienia noworoczne 2022? Przede wszystkim wytrwać w wysiłku podczas pierwszych 2-3 miesięcy, bo właśnie tyle czasu potrzeba, by wyrobić sobie nowy nawyk. Ważna jest również wiara w siebie. Badania wskazują, iż osoby pewne tego, iż dadzą radę – zwykle dopinały swego. W przeciwieństwie do osób, które charakteryzowały się myśleniem życzeniowym i jedynie wyobrażały sobie spełnienie marzeń. Motywację osłabia również obwinianie się za drobne potknięcia na drodze do celu. Otoczenie również ma niebagatelny wpływ na spełnianie noworocznych założeń. Stąd warto stworzyć przyjazne środowisko (np. usunąć pokusy, zaopatrzyć się w zdrowe produkty, wzbogacić wiedzę na jakiś temat), stosować przypomnienia i inne strategie behawioralne. Przykładem może być modne obecnie „wyzwanie”, czyli challenge. Ideą tej strategii jest trzymanie się postanowień tylko przez określony czas (w tym przypadku 3 miesiące lub zaledwie 66 dni). Po tym okresie możemy określić, jak czujemy się po zmianach, ile nas to kosztowało i czy warto trwać w nim dalej. Aby postanowienia na Nowy Rok 2023 zakończyły się sukcesem, warto podczas formułowania celów wykorzystać technikę wg. modelu SMART (z ang. „mądry”), który sprawdza się m.in. w zarządzaniu. SMART to akronim od angielskich słów:

• S (specific) — konkretny, jasno sprecyzowany (nie ogólny!)
• M (measurable) — mierzalny (wyrażony liczbami, datami itp.)
• A (achievable) — osiągalny (mieszczący się w granicach rozsądku)
• R (relevant) — istotny (taki, który jest dla Ciebie ważny)
• T (time-bound) — określony w czasie (z wyznaczonym terminem realizacji).

Powoli, powoli, do celu

Należy również każde noworoczne postanowienie traktować jak osobny projekt. Dlatego nie wyznaczajmy sobie od razu 20 czy 30 celów. Ograniczmy się maksymalnie do 5 najważniejszych postanowień noworocznych. Z kolei formułując postanowienia, skupmy się na tym, co chcemy osiągnąć, a nie na tym, czego chcemy uniknąć (np. „znajdę większe mieszkanie” zamiast „nie będę mieszkał w tej kawalerce”). Badania dowodzą, że takie podejście zwiększa motywację. Poinformowanie innych o swoich postanowieniach może również wpłynąć na poziom skuteczności w ich realizacji. Presja grupy w tym przypadku może okazać się motorem napędzającym nasze działania. Nawet najlepsze postanowienia noworoczne na Nowy Rok mogą okazać się bardzo trudne w realizacji. Dlatego świętujmy swoje drobne sukcesy. Zamiast karać się za niedotrzymywanie postanowień noworocznych, skupmy się na tym, co już udało się wykonać. Bez względu na wszystko, warto wyznaczać sobie cele, do których będziemy dążyć. Nie tylko na początku stycznia, ale przez cały długi rok. Jeśli ktoś nadal zastanawia się, jaki cel obrać w tym nadchodzącym Nowym Roku, to poniżej znajduje się lista z inspiracjami.

Postanowienia noworoczne — lista pomysłów:

• rzucenie palenia,
• zrzucenie zbędnych kilogramów,
• ograniczenie słodyczy,
• rezygnacja z alkoholu,
• lepsza organizacja pracy,
• otrzymanie awansu,
• pojechanie w podróż marzeń,
• pójście na koncert ulubionego artysty,
• nauka gry na instrumencie,
• zrobienie prawa jazdy,
• nauka języka obcego (w tym zdobycie certyfikatu językowego),
• rezygnacja z jedzenia mięsa,
• ograniczenie stresu,
• częstsze praktykowanie wdzięczności,
• zmiana pracy,
• przebranżowienie lub zmiana zawodu,
• poproszenie / złożenie podania o podwyżkę,
• zaoszczędzenie wybranej kwoty pieniędzy,
• zarabianie na swojej pasji,
• zdobycie nowych kwalifikacji zawodowych,
• kształtowanie pozytywnych cech charakteru,
• remont domu,
• rozpoczęcie uprawiania sportu,
• powrót do regularnych treningów,
• częstsze spędzanie czasu z przyjaciółmi,
• poprawa relacji ze współpracownikami,
• bycie bardziej punktualnym,
• większa produktywność w pracy i w domu,
• pójście na emeryturę,
• rozpoczęcie studiów na ciekawym kierunku,
• praktyki studenckie w wymarzonej firmie,
• zwiększenie pewności siebie,
• nauka gotowania,
• założenie własnej działalności gospodarczej,
• ograniczenie czasu spędzanego przed telewizorem lub w mediach społecznościowych,
• częstsze wychodzenie na randki z partnerem,
• przeczytanie wybranej liczby książek,
• wstawanie wcześniej,
• bycie bardziej asertywnym,
• pozytywne nastawienie,
• zadbanie o swój wygląd,
• zakup własnego domu lub mieszkania,
• kupno samochodu,
• pobicie rekordu w wybranej dyscyplinie,
• znalezienie nowego hobby,
• nawiązanie nowych przyjaźni,
• poznanie osób z różnych części świata,
• regularne wspieranie wybranej fundacji,
• aktywne spędzanie czasu z dziećmi,
• rozdzielenie życia prywatnego od zawodowego,
• regularne wykonywanie badań medycznych,
• przeprowadzka do innego miasta lub kraju,
• płacenie rachunków na czas.

Powodzenia i wszystkiego dobrego w nadchodzącym Nowym Roku!

Opracowano na podstawie:

1. Gajewski M., Postanowienia noworoczne mają wielki sens. Ja mam ich kilka i wierzę, że mi się uda., [w:] https://spidersweb.pl/2022/01/postanowienia-noworoczne-na-rok-2022.html (dostęp: 10.12.2022).
2. Procyk-Lewandowska I., Postanowienia noworoczne – jak je zaplanować, aby ich dotrzymać?https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/postanowienia-noworoczne-jak-je-zaplanowac-aby-ich-dotrzymac,7260,n,168 (dostęp: 09.12.2022)
3. Rokicka – Żuk  A., Postanowienia noworoczne zwiększają szansę na zmiany – sprawdź, co mówią badania i podejmij 3-miesięczny noworoczny challenge!, [w:] https://stronazdrowia.pl/postanowienia-noworoczne-zwiekszaja-szanse-na-zmiany-sprawdz-co-mowia-badania-i-podejmij-3miesieczny-noworoczny-challenge/ar/c14-15940689 (dostęp 11.12.2022).
4. Skorupa S., 5 pytań dla rodziców i dziecka na Nowy Rok. Dzięki temu nauczycie się czegoś bardzo ważnego., [w:] https://mamadu.pl/150113,postanowienia-noworoczne-2021-dla-dzieci-dlaczego-warto-je-zrobic ((dostęp, 10.12.2022).
5. Spadło Ż., Postanowienia noworoczne 2022 — lista 50+ pomysłów, [w:] https://www.livecareer.pl/porady-zawodowe/postanowienia-noworoczne (dostęp 10.12.2022)
6. Włodarczyk I., Niepełnosprawność na co dzień: Noworoczne postanowienia, marzenia, plany, https://gazetacodzienna.pl/artykul/wiadomosci/niepelnosprawnoc-na-co-dzien-noworoczne-postanowienia-marzenia-plany?fbclid=IwAR36LTPhLiAtbVGTzJQmdEpATiz6IZYcAempwVqbUP5Wr00SF9zNl3es3zQ (dostęp 15.12.2022)
7. Zabarowska A., Postanowienia noworoczne dla dzieci – pomysły dla ucznia
   i przedszkolaka, [w:] https://mamotoja.pl/rodzina/mama/postanowienia-noworoczne-dla-rodziny-22058-r1/ (dostęp: 09.12.2022).